Khi ly hôn có đòi lại được của hồi môn đã cho chồng mượn?

"Ngày tôi cưới, bố mẹ cho tôi một số vàng lớn làm của hồi môn, sau cưới ít ngày chồng tôi mượn số vàng đó lấy vốn làm ăn. Hơn 1 năm sau công ty anh ta làm ăn thua lỗ sạch. Nay vợ chồng tôi ly hôn, không biết tôi có thể đòi lại toàn bộ số của hồi môn đó với tính chất là tài sản cho mượn không hay chỉ đòi lại được một nửa do là tài sản phát sinh trong hôn nhân?

Trao đổi với PV Dân Trí về vấn đề trên, luật sư Nguyễn Lan Hương - Công ty Luật TNHH Tiền Phong (Đoàn luật sư thành phố Hà Nội) phân tích:

Nếu của hồi môn được cho trước thời kỳ kết hôn (trước khi đăng ký kết hôn) thì đương nhiên là tài sản riêng của bạn. Nếu của hồi môn được cho trong thời kỳ hôn nhân (sau khi đăng ký kết hôn), nhưng xác định được rằng đây là tài sản bố mẹ bạn cho riêng bạn thì được xác định là tài sản riêng của bạn.

Còn nếu của hồi môn được cho trong thời kỳ hôn nhân (sau khi đăng ký kết hôn), nhưng không xác định được rằng đây là tài sản bố mẹ bạn cho riêng bạn thì được coi là tài sản chung của vợ chồng và được chia đôi cho vợ chồng theo Điều 59 Luật HNGĐ.

“Trên thực tế, theo văn hóa truyền thống của người Việt, khi con cái kết hôn bố mẹ hai bên thường ngại nói rõ về tài sản (của hồi môn) là cho riêng con mình hay cho chung hai vợ chồng họ, nên thường được hiểu ngầm là “cho chung hai vợ chồng lấy vốn làm ăn” và nghiễm nhiên trở thành tài sản chung của vợ chồng”, luật sư Nguyễn Lan Hương cho biết.

Cũng theo nữ luật sư, trong trường hợp này để xác định được của hồi môn là tài sản riêng, bạn cần chứng minh được số vàng đó là tài sản bố mẹ bạn tặng riêng cho bạn. 

Vậy có đòi lại được tài sản riêng của vợ cho chồng mượn trong thời kỳ hôn nhân không? 

Luật sư Nguyễn Lan Hương: Nếu của hồi môn của bạn được xác định là tài sản riêng của bạn thì nếu bạn cho chồng bạn mượn (có chứng cứ chứng minh: Hợp đồng mượn tài sản) thì vợ chồng bạn đã thiết lập quan hệ dân sự thông qua hợp đồng mượn tài sản.

Theo Điều 494 Bộ luật Dân sự năm 2015 (BLDS), “Hợp đồng mượn tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên cho mượn giao tài sản cho bên mượn để sử dụng trong một thời hạn mà không phải trả tiền, bên mượn phải trả lại tài sản đó khi hết thời hạn mượn hoặc mục đích mượn đã đạt được”.

Chồng bạn - bên mượn tài sản có nghĩa vụ như “giữ gìn, bảo quản tài sản mượn, không được tự ý thay đổi tình trạng của tài sản; nếu tài sản bị hư hỏng thông thường thì phải sửa chữa; không được cho người khác mượn lại, nếu không có sự đồng ý của bên cho mượn; bồi thường thiệt hại, nếu làm mất, hư hỏng tài sản mượn; bên mượn tài sản phải chịu rủi ro đối với tài sản mượn trong thời gian chậm trả” theo quy định tại Điều 496 BLDS.

Bạn - bên cho mượn tài sản, có quyền “đòi lại tài sản ngay sau khi bên mượn đạt được mục đích nếu không có thỏa thuận về thời hạn mượn; nếu bên cho mượn có nhu cầu đột xuất và cấp bách cần sử dụng tài sản cho mượn thì được đòi lại tài sản đó mặc dù bên mượn chưa đạt được mục đích, nhưng phải báo trước một thời gian hợp lý; đòi lại tài sản khi bên mượn sử dụng không đúng mục đích, công dụng, không đúng cách thức đã thỏa thuận hoặc cho người khác mượn lại mà không có sự đồng ý của bên cho mượn; yêu cầu bồi thường thiệt hại đối với tài sản do bên mượn gây ra” theo quy định tại Điều 499 BLDS.

Như vậy, nếu của hồi môn là tài sản riêng của bạn, xét về mặt lý thuyết, bạn hoàn toàn có quyền đòi lại toàn bộ mặc cho chồng bạn đã làm ăn thua lỗ hay không.

Trước những vấn đề trên, luật sư Nguyễn Lan Hương đưa ra một số nhận định: Trên thực tiễn tư vấn, cũng lại là vấn đề về văn hoá không minh bạch tài chính giữa vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân – theo kiểu “của chồng công vợ”, chúng tôi hiếm khi thấy vợ cho chồng mượn tài sản để làm ăn mà lại có thỏa thuận bằng văn bản, giấy viết tay hay hợp đồng. Dẫn đến việc rất khó để xác định quan hệ dân sự này được thiết lập và người vợ có thể đòi được từ người chồng khi ly hôn.